İnsan hakları hukuku iç hukuk sistemlerinde yerini nasıl bulmalı? Usülüne göre yürürlüğe girmiş, anayasaya aykırılıkları ileri sürülemeyen ve yasalarla çatışma durumunda bu çatışmayı kazanması öngörülen uluslararası insan hakları sözleşmeleri somut bir dava özelinde nasıl uygulanmalı ya da yasaların ve Anayasa’nın yorumunda nasıl dikkate alınmalı?
Bu sorular, Türkiye’nin hem Avurupa İnsan Hakları Sözleşmesi hem de dokuz temel Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Sözleşmesine taraf olduğu dikkate alındığında, bireylerin insan haklarının yargı eliyle korunmasında somut ve acil sorular olarak karşımıza çıkıyor. İnsan hakları sözleşmelerinin somut olaylarda uygulanabilmesi Türkiye’de hukuk uygulayıcılarının uluslararası insan hakları sözleşmelerini ve yasaları uyumlu yorumlanmasını gerektiriyor.
İnsan hakları hukuku ve iç hukukun uyumlu yorumun olmazsa olmaz koşulu ise insan hakları sözleşmeleri ile tanımlanan hakların kapsamlarını ve meşru sınırlama koşullarını özümsemek ve somut davalara gerekçeli kararlar ışığında uygulayabilmekten geçiyor.
İnsan hakları sözleşmelerini yorumlayan insan hakları mahkemeleri ve komitelerinin somut davalar özelinde verdikleri kararlar , iç hukuku insan hakları hukuku ışığında yorumlayabilmek için çok önemli bir başlagıç noktası oluşturuyor. Küresel insan hakları içtihadı olarak adlandırabileceğimiz bu kararlar bütünü ise kaçınılmaz olarak, özellikle ingilizce iyi bir hukuk bilgisi ya da yüksek kalitede karar çevirileri gerektiriyor.
Türkiye’de özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadi çevirilerinde önemli gelişmeler kaydedildi. Ancak, Türkiye’nin taraf olduğu Birleşmiş Milletler Sözleşmeleri ve bu Sözleşmelerin komitelerinin içtihadının karar çevirileri ve analizleri konusunda henüz aynı zenginliği gözlemleyemiyoruz.
KÜREMER Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Karar Çevirileri Seçkisi, işte bu eksilliği gidermek amacı ile başlatıldı.
Bu seçkiye BM Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesinin R. P. B/Filipinler kararı ve analizi ile başlıyoruz. Ele aldığımız ilk karar tecavüz suçu yargılamaları açısından toplumsal cinsiyet, engellilik ve yaş unsurlarının kesişimselliği konusunda içithat açması sebebi ile önem taşıyor.
Hedefimiz, 2016 akademik yılında Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Sözleşmeleri Komitelerinden on karar analizini kamuyouyla paylaşmak. Çeviriler ve analizler tamamlandıkça, bunları sitemizden takip edebilirsiniz.
Bu seçkinin insan hakları hukuku ve iç hukukun hukuk uygulayıcıları tarafından uyumlu yorumlanmasına katkıda bulunması dileklerimlizle,
Başak Çalı, KÜREMER Müdürü